«Жер шетелдіктерге сатылмайды…»
Мемлекет басшысы Қ.Тоқаевтың 01.09.2020 жылғы Жолдауынан
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев өткен жылы солай деді. Алайда «шетелдік инвесторлар қазақтың дархан даласына көз алартып отыр» деп жауды сырттан іздеп жүргенде, ол іштен шықты.
Әңгімені әріден бастауымыздың себебі түсінікті болар деп сенеміз. Жуырда редакциямызға бір танысымыз келіп, Солтүстік Қазақстан облысындағы 5 ауылдың жері сатылып кете жаздағанын айтты. Жаға ұстадық, әрине. Содан кейін күрмеулі мәселенің түйінін іздеп, осы іске қатысты ақпарат жинай бастадық.
Күні бүгінге дейін 5-6 мәрте сот отырысы өтіпті. Жер дауына қатысты елдің алдыңғы қатарында жүрген игі азаматтар бас көтеріп, күресіп келеді. Істің толық мазмұнын түсініп алу үшін жер дауына араласып, елдің тізгінін ұстап жүрген бірнеше азаматпен сөйлесіп көрдік. Алайда тереңіне толық бойлай алмадық. Белгілі тележурналист, теріскей жұртының тумасы Ернұр Нұрғалиевтің 26.11.2020 ж. Facebook желісіндегі жеке парақшасындағы жазбаны оқығаннан кейін ғана, мән-жайды толық түсіндік. Онда былай делінеді:
«Жер үлестерімізді кепілге қою туралы жалпы халықтық хаттаманы Сот заңсыз деп таныды. Демек «Жарқын-СК» ЖШС басшылары бес ауылдың (Дәуқара, Егіндіағаш, Қарақамыс, Светлый, Бірлестік) жұртын ескертусіз, өзге біреулерге жалған қол қойдырып, банкке кепілге салып жіберген. Енді сот шешімі заңды күшіне енген соң (1 ай) «Рамут» пен «Жарқын» ЖШС және Аграрлық несиелік корпорация арасындағы медиативті келісімді жою туралы апелляция беріледі. Сонда автоматты түрде шартты жер телімдерінен (пайшылардың үлесінен) қаржылық салмақ алынады. Ал оның құны аз емес, 600 000 000 теңге. Білмейтіндердің естеріне сала кетейін. Биыл ақпан айында Айыртау ауданында жер дауы шыққан еді. Онда жоғарыда аталған 5 ауылдың жерін жалға алған «Жарқын-СК» компаниясы 42 000 гектар егістік алқапты 2017 жылы банкке кепілге қойып, қарызын қайтармай қойған. Тиісінше АКК жерімізді аукционға шығарып сатып жібермекші болды. Аудан және селолық округ әкімдігі, Прокуратура, Ішкі істер органдары ай қарады ма, әлде шошқа тағалады ма? Әйтеуір сатылымға 3 күн қалғанда бірақ құлағдар етті!!! Сол үш күннің ішінде халықты жинап, әкімдікте жиналыс өткізіп аукционды тоқтатқан едік. Сол жерде халық арыз қалдырып, қылмыстық іс қозғалды.»
Енді асықпай тарқатып, баяндап берейік. 2017 жылы «Жарқын-СК» ЖШС Аграрлық несиелік корпорациядан несие алыпты. Бірақ ол туралы жан баласы естімеген, білмеген. Несиені рәсімдеген кезінде жерден үлесі бар әр адамның қолын жалған қойдыртып шыққан. Айтқандай, «қол қойды» деген құжаттың ішінде әлдеқашан бақилық болған жандардың аты-жөндері де көрсетіліпті.
Сол жылы 19 маусымда серіктестік жоғарыда айтылған корпорацияға 756 миллион 207 мың теңге негізгі қарыз, 156 миллион 207 мың теңге сыйақы мен айыппұл санкцияларын төлеу керек болады.
Алайда қарызға белшеден батып, оған шамасы жетпейді. Ақыры бұл іс елордадағы мамандандырылған ауданаралық экономикалық сотына жіберіледі. Сот болса, дауды реттеп, берешекті өндіріп беру үшін екі жақты келісім бекітеді. Келісімдегі шарт бойынша «Жарқын-СК» ЖШС қарызды 2018 жылғы 15 қазанға дейін өтеуге міндеттеледі. Бұл шарт орындалмаса, екінші тарап кепілге қойылған мүлікті (жерді) өндіріп алуға құқылы болатын.
Арада уақыт өтеді. Аталған серіктестік келісім шартты орындамағандықтан 2018 жылғы 2 қазанда мамандандырылған ауданаралық экономикалық сот «мүлікті өндіріп алу жөнінде» құжат жазып беріп, Солтүстік Қазақстан облысы бойынша аймақтық жеке сот орындаушысына жібереді.
Өз кезегінде сот орындаушысы 2019 жылғы 11 қарашада кепілге қойылған мүлікті (жерді) сату жөнінде Қаулы шығарады. Ал тура бір жарым айдан кейін ауданы 42 919 га жер учаскелері, 16 ауылшаруашылық техникасы Бірыңғай сауда-саттық алаңына (аукцион) жіберіледі. Жергілікті халық аукционға бірнеше күн қалған кезде ғана мән-жайдың қалай болғанын түсінеді.
Келесі күні 300-ге жуық адам әкімдік алдына жиналады. Тұрғындар Сот орындаушысының үстінен бұл жайға қатысты еш ескерту жасамағаны үшін шағым түсіріп, әкімдіктегілерден әділдікті талап етеді.
Ондағылар болса, кемінде 5 жыл егін егуге, өнім алуға рұқсат жоқ екенін түсіндіреді. Осылайша, құзырлы органдардың табалдырығын тоздырып, әділдік іздеген халық аудан, облыс тіпті бас қаламыздағы Жоғары Сотқа дейін барады.
Жерді сатуға наразы халықтың өтінішінен кейін сот «Жарқын-СК» ЖШС мүлкі бойынша сауда-саттықты уақытша тоқтатады.
Ал 2020 жылғы 5 ақпанда Айыртау ауданының полиция бөлімі жерден үлесі бар адамдардың ұжымдық арызына сәйкес «Жарқын-СК» ЖШС басшылығына қатысты Қылмыстық Кодекстің 190-бабы (алаяқтық) сотқа дейінгі тергеу амалдарын бастап, қазір жалғастыруда.
P.S: Бабаларымыз «білектің күшімен, найзаның ұшымен» қорғаған қасиетті қара жерден артық кие бар ма?! Ал Солтүстік Қазақстан облысындағы күрделі проблемаға тап болған жергілікті халықтың сол қара жерден артық байлығы жоқ.
Өткен сенбіде 5 ауыл тұрғындары жиналып, жер дауына қатысты жиын өткізді. Ал бүгін қуанышты жаңалық естідік. 3-4 жылға созылған жер дауы мен «Жарқын-СК» ЖШС жерді кепілдікке заңсыз түрде қойылғандығы бүгін Петропавл қаласындағы облыстық Сотта дәлелденді. Алдағы уақытта жер кепілдіктен шығарылады.
Заң бойынша ЖШС тиісті шығынды төлеп, жергілікті халыққа тиесілі ақыны қайтарып беруі қажет. Ал осы дауға қатысты облыстық Прокуратура өкілдері ертеңнен бастап Қылмыстық істің әрі қарай жалғасатынын жеткізді. Кінәлілер анықталып, заң алдында жауап береді.
Бүгін таңертең өткен аппеляциялық сот отырысына «kokshe content» ақпарат агенттігінің өкілдері де қатысты. Толық бейнежазбаны Youtube желісіндегі «kokshe content» арнасынан, Instagram-дағы @kokshe.content парақшасынан, Фейсбукте: https://web.facebook.com/groups/385569476131432 сілтеме арқылы көре аласыздар.